Vì sao đọc đa thể loại giúp bạn viết hay hơn?

Mình là Subin – Hội trưởng giúp bạn viết dễ dàng và thú vị hơn, và mình tin rằng để có thể viết hay, không phải chỉ cần ngồi trước bàn phím và chờ ý tưởng tới. Một trong những bí quyết lớn mà mình nghiệm ra chính là: đọc nhiều thể loại khác nhau. Khi bạn bước ra khỏi “thể loại đúng gu”, bạn mở ra nhiều góc nhìn mới, nhiều giọng văn mới, và từ đó bạn có thể viết hay hơn.

Bạn có bao giờ tự hỏi: Tại sao những tác giả giỏi lại đọc đủ thể loại – từ khoa học viễn tưởng, lịch sử tới thơ ca và tiểu sử – thay vì chỉ đọc thể loại mình viết? Bài viết này sẽ trả lời câu hỏi đó, phân tích lý do tại sao đọc đa thể loại giúp bạn viết hay hơn, và hướng dẫn cách thực hành để nâng kỹ năng viết nội dung của mình.

Nội dung chính của bài viết:

1. Đọc đa thể loại giúp mở rộng vốn từ và phong cách để viết hay hơn

Đọc nhiều thể loại khác nhau giúp bạn tiếp xúc với hàng loạt từ mới, cấu trúc câu khác nhau và giọng văn đa dạng hơn. Có một sự thật là cùng thể loại nhưng khác văn hoá, giọng văn hay văn phong cũng đã khác, thậm chí có sự khác biệt về quy tắc trình bày. Những người đọc sách nhiều, những chuyên gia về văn học có thể đánh giá khả năng của bạn chỉ qua một đoạn viết. Bởi vì họ có kinh nghiệm đọc nhiều và nghiên cứu nhiều thể loại khác nhau.

Lấy ví dụ, khi mình đọc đa dạng thể loại từ truyện trinh thám, tiểu thuyết lãng mạn và sách phi hư cấu khoa học, mình nhận thấy từ ngữ mình dùng trong bài viết mềm mại và linh hoạt hơn và khả năng sáng tạo cách kể chuyện cũng tốt hơn.

Cụ thể, thể loại trinh thám dạy mình cách viết dẫn dắt người đọc từ khâu phát hoạ đến nêu bật manh mối; thể loại phi hư cấu dạy mình cách dẫn chứng rõ ràng và sáng tạo nhưng vẫn có tính thuyết phục; thể loại thơ ca dạy mình cách tiết chế ngôn từ, tập trung về vần và phách, khi mình viết nội dung dài và hệ thống tình tiết, bước tiếp theo mình vẫn phải biên tập kỹ để giữ giọng viết riêng và biến nội dung hỗ trợ từ công cụ thành sản phẩm cá nhân của mình. Khi bạn có vốn từ rộng, bạn cũng dễ dàng vận dụng khi làm công việc viết content kiểu viết bài blog, email, bài quảng cáo đến viết truyện, và kết quả là bạn viết hay hơn.

2. Đọc nhiều thể loại giúp bạn hiểu cấu trúc và kỹ thuật kể chuyện để viết hay hơn

Khi bạn đọc thể loại giả tưởng, bạn học cách xây dựng thế giới; khi đọc tiểu sử, bạn học cách kể nhân vật có chiều sâu; khi đọc thơ ca, bạn học cách sử dụng hình ảnh và ngôn từ tinh tế. Kết quả: bạn có khả năng áp dụng kỹ thuật của nhiều thể loại để khiến bài viết bạn viết hay hơn.

Khi viết blog, mình từng dùng cách này: mình đọc tiểu thuyết lịch sử để học cách mở bài bằng hình ảnh ấn tượng; sau đó đọc vài bài chuyên môn để học cách lập luận, lập dàn ý, rồi quay lại và viết blog với phong cách “hấp dẫn nhưng vẫn rõ luận điểm”. Nhờ vậy bài viết mình nhận được phản hồi rằng “văn viết hay, liền mạch và khác biệt”.

Lưu ý, nếu bạn sử dụng ai viết content như trợ giúp tạo bản nháp nhanh, bạn vẫn cần bước biên tập để kết hợp kỹ thuật từ các thể loại bạn đã đọc, lúc đó nội dung có chiều sâu và bạn viết hay hơn.

3. Đọc đa thể loại giúp phát triển tư duy phản biện và sáng tạo

Theo bài “The Power of Reading Books From Different Genres” của Bryan Ye: tác giả phát hiện rằng đọc nhiều thể loại giúp bạn cải thiện phong cách viết cá nhân hơn.

Khi mình đọc từ tiểu thuyết khoa học viễn tưởng đến sách tâm lý, mình thấy mình có thể đặt câu hỏi khác khi viết: Tại sao nhân vật lại hành động thế này? Như kiểu trong sách khoa học nói về động cơ con người. Trong các tác phẩm kinh điện, các tác giả sẽ chú ý những cây bút chuyên nghiệp không chỉ trau chuốt về mặt ngôn từ, mà còn tạo chiều sâu về nội dung, bối cảnh nhân vật, động cơ hành động của nhân vật.

Đọc đa thể loại cũng giúp bạn tránh bị đóng khung trong phong cách riêng, nếu bạn chỉ đọc một thể loại, bạn rất dễ lặp lại công thức và khó nâng cấp khả năng viết. Khi bạn kết hợp đọc nhiều thể loại, học những ưu điểm từ các nhà văn tiêu biểu của từng thể loại, tập viết và biên tập kỹ lưỡng, bạn sẽ tạo ra nội dung sáng tạo hơn và viết hay hơn.

4. Đọc nhiều thể loại giúp tìm cảm hứng và mở rộng góc nhìn

Mình từng bị bí ý tưởng khi viết một loạt bài kỹ năng, nhưng sau khi đọc một cuốn trinh thám và một cuốn tiểu sử khoa học, mình đã tìm được góc nhìn mới: lấy nhân vật trong tiểu sử làm hình mẫu và áp dụng cấu trúc trinh thám để đặt tình huống, kết quả bài viết được cải thiện ở hồi phát triển tình tiết và hồi kết giải quyết vấn đề mượt mà hơn.

Một sự thật thú vị là nhiều tình tiết ẩn trong một câu chuyện sẽ cần bạn độc nhiều hơn một lần để hiểu ra. Khi bạn phát hiện ra chi tiết ẩn đó, bạn sẽ mở ra một cách hiểu nhân vật mới, có thể khác biệt nhiều hơn ban đầu. Đó là lý do vì sao nhiều độc giả là đọc một tác phẩm đến 3 hoặc 4 lần.

Đọc nhiều thể loại giúp bạn luôn giữ đam mê đọc, và như nhiều tác giả khuyên: đọc tốt giúp bạn viết tốt. Khi bạn làm công việc liên quan đến viết lách, cung cấp sản phẩm cho khách hàng hoặc cho blog của mình, nếu bạn chỉ có vốn ý tưởng từ một thể loại, nội dung sẽ dễ trở nên nhàm chán. Do vậy, để viết hay, bạn nên thường xuyên mở rộng “khu vực an toàn đọc”.

5. Cách triển khai đọc đa thể loại để cải thiện kỹ năng viết hay hơn

• Lập lịch đọc luân phiên: mỗi tuần chọn một thể loại khác nhau (ví dụ: tuần 1 tiểu thuyết, tuần 2 phi hư cấu, tuần 3 thơ ca).
• Khi đọc, ghi chú lại: “Tôi học được gì từ thể loại này?” Ví dụ: cách nhân vật đối thoại trong trinh thám, cách lập luận trong sách phi hư cấu, cách sử dụng hình ảnh trong thơ ca.
• Sau đó, khi bạn viết, đặc biệt khi bạn lên dàn ý, sơ đồ tình tiết để tạo bản nháp, hãy dành thời gian biên tập lại và áp dụng ít nhất một kỹ thuật bạn học được từ thể loại vừa đọc để nâng chất bài. Khi bạn chỉnh sửa bản nháp, bạn sẽ biến kiến thức mới học thành phong cách và bài viết bạn sẽ viết hay hơn.
• Mình thường dành 15 phút mỗi ngày để đọc thể loại mình chưa đọc trước đây và trong bản nháp mới, mình thử một phong cách mới vừa học được. Nhờ vậy, mình không chỉ sản xuất nhiều ý tưởng mà còn viết hay hơn qua mỗi bài.

6. Những lưu ý và hạn chế khi đọc đa thể loại nếu muốn viết hay hơn

• Đọc nhiều không đồng nghĩa “viết hay” ngay lập tức, bạn cần thực hành viết và biên tập lại để biến những kỹ thuật bạn học được thành một phần của mình.
• Nếu bạn chỉ đọc mà không viết, bạn sẽ có vốn từ rộng nhưng thiếu khả năng vận dụng, thứ quyết định bạn viết hay là khả năng vận dụng và chỉnh sửa.
• Khi bạn chuyển thể kỹ thuật từ thể loại khác vào bài viết của mình, bạn cần điều chỉnh phong cách để phù hợp với độc giả của bạn, không nên áp dụng máy móc. Ví dụ: kỹ thuật rất phức tạp trong truyện trinh thám có thể gây rối nếu bạn viết bài blog ngắn.
• Đọc quá nhiều thể loại nhưng không giữ phong cách riêng có thể dẫn đến bài viết bị mất dấu ấn cá nhân. Vì vậy bạn nên kết hợp giữa “khả năng linh hoạt” và “giọng văn riêng”. Khi bạn sử dụng ai viết content hỗ trợ tạo bản nháp nhanh, phần biên tập chính là lúc bạn khẳng định dấu ấn của mình và đảm bảo bài vẫn viết hay theo phong cách riêng.

Tạm kết

Đọc nhiều thể loại khác nhau không đơn giản chỉ là mở rộng kiến thức, đó là chiến lược hiệu quả để bạn viết hay hơn. Khi bạn mở rộng vốn từ, hiểu nhiều cấu trúc, phát triển tư duy phản biện và tìm cảm hứng mới, bạn nâng tầm kỹ năng viết của mình. Nhưng quan trọng hơn cả: hãy luôn biên tập, luyện viết từ những gì bạn đọc, biến học được thành hành động, và mài giũa bài viết của bạn đến khi nó phản ánh đúng tiếng nói của chính bạn. Subin hy vọng bạn sẽ bước ra khỏi vùng đọc quen, thử sức với thể loại mới và từ đó viết hay hơn, sâu hơn và phiên bản tốt hơn của chính mình.

• Nếu bạn yêu thích viết lách, viết nhật ký, viết truyện, hãy tham gia nhóm NTers Community: Tham gia tại đây.
• Xem thêm: Quy trình biên tập bài viết: Từ bản nháp đến khi đăng tải
• Xem thêm: 7 sai lầm người viết mới thường gặp & cách khắc phục